Monografia historyczna Kęt w dwóch tomach - pierwsza próba tak szerokiego spojrzenia na lokalną historię

Dwutomowa pozycja pt. "Kęty. Blaski i cienie miasta w minionych wiekach. Monografia historyczna" to publikacja, przedstawiająca nie tylko dzieje samego miasta, ale także okalających je wsi. Monografia ułożona jest w sposób chronologiczny. Na podstawie badań archeologicznych sięga czasów, zanim pojawiły się pierwsze kronikarskie wzmianki, czyli 1242 roku.

Jeden ze redaktorów monografii dr Konrad Meus z Uniwersytetu Pedagogicznego im. Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie podkreśla, że publikacja przybliża wiele nieznanych dotąd wydarzeń, dat i faktów. Zaskakującym odkryciem jest choćby wygląd herbu, jak również potwierdzenie faktu, że miasto otoczone było murami obronnymi. Dyrektor Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach Marta Tylza-Janosz dodaje, że tak jest również w przypadku jednej z najważniejszych dat związanej z nadaniem Kętom praw miejskich. Wcześniej przyjmowało się, że miało to miejsce między 1260 a 1277 rokiem. Badania przeprowadzone w trakcie prac nad monografią pozwoliły sprecyzować ten przedział czasowy do 1267 roku. Okazało się, że Kęty są starsze niż sądzono. Także rozdział poświęcony okresowi II wojny światowej i okupacji niemieckiej w Kętach doczekał się szerokiego i dokładnego opracowania.

Początkowo zakładano, że monografia wydana zostanie w formie jednego tomu. Podczas prac okazało się jednak, że materiałów jest tak dużo, a do tego niezwykle ciekawych i całkiem nieznanych, że podjęto decyzję opracowania dwóch tomów. Pierwszy kończy się na 1772 roku, drugi - 1945. W monografii dużo miejsca poświęcono także całej gminie, gdyż trudno było opowiedzieć historię Kęt w oderwaniu od otaczających je wsi. Oba tomy to też jedna ciągła opowieść o mieszkańcach, bo jak podkreślają autorzy „historia musi mieć twarz”. W opracowaniu pojawia się ponad 3 tys. nazwisk, 200 fotografii, kilkadziesiąt dotąd niepublikowanych map i zestawień.

Projekt opisania historii Kęt w tej formie pojawił się w 2010 roku, ale prace nabrały tempa dopiero od 2014 roku. - Pięć lat to nie jest dużo jak na monografię. Jest to bardzo żmudna praca, czasami, żeby wyłuskać jakąś ważną informację trzeba było sprawdzić wiele źródeł, przeprowadzić kwerendy w wielu archiwach polskich i zagranicznych – zaznacza historyk z krakowskiej uczelni.

Poszukiwania prowadzone były m.in. w archiwach we Lwowie, Wiedniu, Jerozolimie, gdzie autorzy szukali śladów po ludności żydowskiej, która zamieszkiwała w Kętach. Książkę tworzą teksty dwunastu autorów, którzy pracowali pod okiem trójki redaktorów: dr Konrada Meusa (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie), dr Marty Tylzy-Janosz oraz Doroty Żurek (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie). Monografia łączy przedstawicieli środowisk naukowych z różnych regionów Polski. Autorzy to na co dzień pracownicy uniwersytetów: Pedagogicznego, Jana Pawła II, Śląskiego czy Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. W prace byli też zaangażowani badacze z Muzeum Archeologicznego w Krakowie, Instytutu Pamięci Narodowej czy bielskiego oddziału Archiwum Państwowego w Katowicach. Swój udział w projekcie mają też pracownicy Muzeum w Kętach.

Premiera książki „Kęty. Blaski i cienie miasta w minionych wiekach. Monografia historyczna” odbyła się 13 grudnia 2019 r. w remizie OSP w Kętach. Podczas wydarzenia obecni na premierze redaktorzy opowiadali o ciekawostkach, na jakie natrafili przygotowując swoje rozdziały. Odebrali oni gorące podziękowania z rąk dyrektor Muzeum im. Aleksandra Kłosińskiego w Kętach Marty Tylzy-Janosz. Dziękowano także osobom zaangażowanym w pomoc w zbieraniu materiałów oraz tym, którzy na co dzień wspierają działalność kęckiego muzeum.

Patronat nad publikacją objął Burmistrz Gminy Kęty Krzysztof Jan Klęczar.